Koronavirüsün ekonomik etkisi, virüsün kendisinden daha hızlı yayılıyor

Uzmanlar, koronavirüsün Çin ekonomisi üzerindeki etkisinin daha önce yaşanan SARS’a göre daha derin olacağını, hem de küresel ekonomi üzerinde SARS’a kıyasla daha ağır bir hasar meydana getireceğini savunuyor.
Koronavirüsün ekonomik etkisi, virüsün kendisinden daha hızlı yayılıyor

Koç Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde öğretim görevlisi Dr. Altay Atlı, virüsün ekonomik etkisinin dünyaya virüsün kendisinden daha hızlı yayıldığını savunarak enerjiden, tedarike, üretimden yabancı yatırımların zincir mağazalarına kadar yazamam tıkanıklıkları aktardı ve dünyadaki olumsuz yansımalarına dikkat çekti.


ÇİN’DEKİ BÜYÜMENİN YAVAŞLAMASI TÜM DÜNYAYI YAVAŞLATIR

Çin şu anda yüzde 27,5 ile küresel büyümeye en fazla katkı sağlayan ülke konumunda. Böyle bir ülkenin bu şekilde bir şok ile karşı karşıya olması şüphesiz ki tüm dünyayı etkiliyor.

ÇİN’DEKİ PETROL TALEBİ YÜZDE 20 AZALMASI ENERJİ PİYASASINI VURDU

Son birkaç hafta içerisinde Çin’in petrol talebi yüzde 20 oranında azaldı ve burada söz konusu olan çok büyük bir ölçek ve dünyanın en büyük tüketicilerinden birisi olduğu için bu talep daralması küresel enerji piyasasını da derinden sarsıyor.

 


Çin'de yeni tip koronavirüsten 2 yabancı öldü

Çin’in Vuhan kentinde başlayan koronavirüs salgını giderek etkisini artırıyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yayınlanan son rapora göre Çin’de teyit edilmiş 37 bin 558 koronavirüs vakası var, Çin dışında ise toplam 24 ülkede 307 vaka tespit edilmiş durumda. Hayatını kaybedenlerin sayısı ise 813 ve bu rakamın sadece bir kişi dışında tamamı Çin’e ait.

VİRÜS YÜZÜNDEN ÇİN, YENİ YIL TATİLİNE GİREMEDİ

Salgının başlangıcı Çin Yeni Yılı tatiline denk geldi ve normalde 24-30 Ocak tarihleri arasında olması gereken tatil, Çin genelinde 3 Şubat’a kadar uzatıldı. Tatil, birçok eyalette salgın nedeniyle 10 Şubat’a, virüsün ilk çıktığı Hubei eyaletinde ise 14 Şubat’a kadar uzatıldı.

Yeni Yıl tatilinin en az 10 Şubat’a kadar uzatıldığı şehir ve eyaletler Çin’in gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYİH) yüzde 70’ine karşılık geliyor.

ÇİN EKONOMİSİNİN BÜYÜK BİR KISMI ŞU ANDA DURDU

Ülkede toplam 60 milyon kişi, giriş ve çıkışların kısıtlandığı şehirlerde karantinada hayatlarını sürdürüyor; yasak olmayan durumlarda bile birçok insan evinden çıkmamayı tercih ediyor.

Koronavirüs Çin'de spor organizasyonlarını da vurdu

ÜLKENİN DIŞ DÜNYA İLE İLİŞKİSİ KESİLDİ

Diğer yandan ülke içindeki uçak ve tren seferleri iptal edildiği gibi Çin’in dış dünya ile ulaşım bağlantıları da zayıflamış durumda. Türk Havayolları dahil birçok şirket Çin uçuşlarına ara verdi ve birçoğu da Nisan’dan önce yeniden başlamayı düşünmüyor.

ULUSLARARASI FALİYETLER ERTELENDİ

Çin’de yapılacak olan birçok uluslararası faaliyet ertelendiği gibi Çinli heyetlerin yurtdışındaki etkinliklere katılımları da iptal ediliyor.

ÇİN'E UĞRAYANLARIN BİLE DOLAŞIMI ENGELLENİYOR

Şu anda Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Avustralya ve Singapur gibi birçok ülke belirli bir süre içerisinde Çin’de bulunmuş olan Çinli ya da üçüncü ülke vatandaşlarının kendi ülkelerine giriş yapmasını engelliyor.

BÜYÜME TAHMİNLERİ DÜŞÜYOR

Bu durum halihazırda büyümesi hız kesmekte olan ve ABD ile yaşamakta olduğu ticaret savaşlarından olumsuz etkilenen Çin ekonomisi üzerinde ciddi bir baskı oluşturuyor.

Çin’in 2019 yılı büyümesi resmi verilere göre yüzde 6,1 olarak gerçekleşmişti. Mevcut koşullar altında bu rakamın yüzde 5’li seviyelere inmesine kesin gözüyle bakıldığı gibi nispeten olumsuz senaryolar üzerinden yüzde 4,8-4,9’luk tahminler de yapılıyor.

Çin’de yeni koronavirüs salgınından ölenlerin sayısı 909’a yükseldi
 

SARS’IN ETKİSİ DE SARSICI OLMUŞTU

Brookings Institution’ın bir çalışmasına göre SARS’ın toplam ekonomik maliyeti 40 milyar doları bulmuştu ve bu salgın Çin GSYİH’sinden 2003 yılında 1,05 puan, on yıl içerisinde toplam 2,34 puan götürmüştü. Koronavirüsün Çin ekonomisi üzerindeki etkisini tartışabilmek için henüz erken, ancak hem bu etkisinin SARS’a göre daha derin olacağını, hem de küresel ekonomi üzerinde SARS’a kıyasla daha ağır bir hasar oluşturacağını öngörmek mümkün.

DÜŞEN TALEBİN KÜRESEL ETKİSİ

Çin’de üretimin sekteye uğraması, sadece buradaki tedarik zincirlerinden beslenen ülkeler ya da şirketler açısından değil, Çin’deki üretime ham madde ve doğal kaynaklar sağlayan ülkeler açısından da olumsuz bir durum oluşturuyor. BP firmasının istatistik yıllığında yer alan 2018 yılı verilerine göre günde ortalama 13.6 milyon varil petrol tüketen ve tüm dünyadaki tüketimin yüzde 13,5’ini gerçekleştiren Çin ekonomisinde şu anda duraklayan ekonomik aktivite nedeniyle petrol talebi de hızlı bir şekilde düşüyor.

Son bir kaç hafta içerisinde Çin’in petrol talebi yüzde 20 oranında azaldı ve burada söz konusu olan çok büyük bir ölçek ve dünyanın en büyük tüketicilerinden birisi olduğu için bu talep daralması küresel enerji piyasasını da derinden sarsıyor. 8 Ocak’ta 65,44 dolar olan Brent ham petrolünün varil başına fiyatı, 7 Şubat itibariyle 54,87’ye düşmüş durumda; başka bir deyişle sadece bir ay içerisinde yüzde 16,2’lik bir düşüş söz konusu.

Bu düşüşün devam etmesi, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyeleri başta olmak üzere tüm dünyayı etkileyecek; ihracatçı ülkeler zarar görüp, dolayısıyla üretimi kısarak fiyatları kontrol altında tutma çabasına girerken, ithalatçı ülkeler düşen fiyatlardan fayda sağlayacaklar.

ÇİN, DÜNYADAKİ EN BÜYÜK BAKIR ALICISI

Diğer yandan dünyadaki tüm bakırın yaklaşık yüzde 50’sini tüketen ve dünyadaki en büyük alıcı olan Çin’de bakır ticareti yapan firmalar mücbir durum (fors majör) ilan ettiler ve tüm dünyadaki tedarikçilere alımları durdurduklarını beyan ettiler.

ÇİN’DEKİ YABANCI YATIRIMCILARIN ZİNCİR MAĞAZALIR YAPATILDI YA DA AKSAMA YAŞIYOR

Çin pazarında hizmet veren yabancı markalar da durumunda ciddi bir şekilde zarar görüyorlar. Örneğin KFC, Pizza Hut, Starbucks ve McDonalds gibi zincirler yüzlerce restoranı kapatmak zorunda kaldı ve açık olanlarda da tedarik yetersizliğinden dolayı menüler ancak kısıtlı bir şekilde sunulabiliyor. Nike ile Adidas, Çin’deki mağazalarının önemli bir kısmını kapattı. Çin’deki tüm IKEA’lar kapalı; Apple ise kapatılan mağazaların 9 Şubat’ta açılacağını duyuruyor.

ÇİN MERKEZ BANKASI 172 MİLYAR DOLARLIK TEŞVİK HAZIRLADI

Son olarak merkez bankası, 172 milyar dolarlık bir teşvik paketi açıkladı. Çin parasal genişlemeye devam edecek, şirketlerin krediye erişimleri kolaylaştırılıp maliyetleri düşürülecek. Ancak tüm bu önlemlerin ekonomi üzerinde ne kadar faydalı olacağı son tahlilde salgının ne zaman kontrol altına alınabileceği ve Çin yönetiminin bu anlamda toplum nezdinde ne ölçüde güven tesis edebileceğiyle de ilgili.