Bugün yüzbinlerce kişiye istihdam olanağı yaratan, yurt içinde olduğu kadar yurt dışında da gördüğü taleple ekonomik girdi sağlayan Türk sinema sektörünü ilk başlatan adım, Fuat Uzkınay'ın bundan 105 yıl önce kameraman sıfatıyla görev aldığı çekimle atıldı.
O güne kadar Türkiye'de yabancı filmler gösteriliyordu ama kendimize ait bir eser henüz üretilmemişti.
BİR TÜRK'ÜN İLK ÇEKİMİ OLARAK TARİHE GEÇTİ
Uzkınay, İstanbul Yeşilköy'de gerçekleştirlen "Ayastofonos'ta Rus Abidesi'nin Yıkılışı" isimli bir çekimde rol alarak sektörün kapılarını araladığı gibi o tarihten sonra da hayatı sinema oldu.
14 Kasım 1914’te Rus işgalinin sembollerinden kabul edilen Yeşilköy’deki Rusların yaptığı abidenin yıkılışını kameraya alması için ordu tarafından görevlendirildi.
Bu tarih daha sonra Türk sinemasının doğum yıldönümü olarak kutlanmaya başlandı.
KAMERA KULLANIMINI SİGMUND WEİNBERG'TEN ÖĞRENDİ
İstanbul Sultanisi’nde o yıllarda kameranın kullanımını Sigmund Weinberg’ten öğrenen Uzkınay, üniversiteden mezun olduktan sonra Dâhiliye Müdürlüğü'ne yükseldi.
SİNEMA İŞLETMECİLİĞİ YAPTI
1914 yılında ise Seden Kardeşler’le birlikte Sirkeci’de Ali Efendi Sineması’nın işletmeciliğine başladı. Birinci Dünya Savaşı’yla birlikte orduya katıldı.
1915 yılında, Enver Paşa’nın emriyle kurulan Merkez Ordu Sinema Dairesi’nde (MOSD) Weinberg’in yardımcılığına atandı.
SAVAŞTA BELGE VE HABER ÇEKTİ
Anafartalar Muharebesinde İtilaf Ordularının Püskürtülmesi, Harbiye Nazırının Kıta Teftişi, Çanakkale Muharebeleri, Von der Goltz Paşa’nın Cenaze Merasimi gibi pek çok belge ve haber filmi çekti.
1916 yılının sonlarında, Weinberg’le birlikte uzun metrajlı bir sinema filmi yönetmeye başladı.
Arşak Benliyan Topluluğu’nun sahnelediği Leblebici Horhor oyunundan sinemaya aktarılmaya çalışılan aynı isimli yapım, yarım kaldı.
SAVAŞ YILLARI SİNEMA SEKTÖRÜ İÇİN OLUMSUZ BİR ZEMİNDİ
Savaş zamanında insanların asker gücüne katılması ile birçok proje yarım kaldığı gibi o dönem sinemada teknik, mali birçok eksik nedeni ile eser verilemedi. Verilen eserlerin de bir kısmı günümüze ulaşamadı.
Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra MOSD ve Müdafaa-i Milliye Cemiyeti’nin sinema çalışmaları ve araçları Malul Gaziler Cemiyetine devredildi. Cemiyetin sinema çalışmalarının başına Uzkınay getirildi.
Fuat Uzkınay, zamanla uzun metrajlı filmlerde görüntü yönetmenliği yaptı.
KURUMLARDA YÖNETİCİLİK YAPTI
Sonra da Malul Gaziler Cemiyeti’nin sinemayla ilgili arşivinin devredildiği Ordu Foto Film Merkezi yönetti.
Kurtuluş Savaşı'ndan sonra Cumhuriyet’le birlikte Ordu Foto Film Merkezi’nin laboratuvar grup amirliğine atandı.