Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması ile birlikte artık savaşlar bitmiş ve ülkenin iç işlerinde aksayan yönlerin giderilmesi ve modern ülkelerdeki şartların uygulanması gibi hedefler öncelik kazanmıştı.
Kurtuluş Savaşı'nda düşmanı yurttan çıkartmak için önderlik eden Mustafa Kemal Atatürk, şimdi devlet lideri olarak misyonunu yüklenmişti. Kendisi gibi cephelerde komutanlık yapan önemli isimler de mecliste görev alarak Türkiye'yi geleceğe hazırlamanın telaşı içindelerdi.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ(NİN KURULMASI İLE BİRLİKTE EKONOMİDE ATILIMLAR OLDU
Ülke, kültür sanatta, eğitimde olduğu gibi ekonomide de yeni bir döneme "merhaba" diyordu.
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Atatürk bu meselenin de takipçisi olacaktı.
ATATÜRK TESİSLERİ GEZDİ
Bu fotoğrafta Atatürk ile birlikte, Celal Bayar ve diğer ilgililer iplik fabrikasında gezerken görüldüğünde olduğu gibi.
Atatürk Cumhuriyet'in ilanından vefatına kadar olan ve Atatürk Dönemi (1923-1938) olarak adlandırılan ilk on beş yıllık süreçte bu konu üzerine de durmadan çalıştı. Bu dönemde ilk önemli adımlar atıldı.
1923-1938 DÖNEMİ EKONOMİSİ
Osmanlı Dönemi’nde insan ve hayvan gücüne bağlı tarım ağırlıklı bir ekonomi söz konusuydu. Balkan, Birinci Dünya ve Kurtuluş savaşlarının da etkisiyle neredeyse çökme noktasına gelmişti.
Uygulanan ekonomi politikaları, belirleyici olarak “karma ekonomik sistem” özelliği taşıması, iç ve dış gelişmeler doğrultusunda dönem içerisinde özel girişimi göz ardı etmeden artan oranda kamu girişimciliğine ağırlık veriliyordu.
İZMİR İKTİSAT KONGRESİ
Ankara Hükümeti bir yandan Lozan’da karşılaşılan zorlukları Türk ve dünya kamuoyuna duyurmak, diğer taraftan ekonominin çeşitli sorunlarını tartışmak üzere İzmir İktisat Kongresi hazırlıkları içerisindeydi. İktisat Kongresi 17 Şubat-4 Mart 1923 tarihleri arasında toplandı.
“MİSAK-I İKTİSADİ”
Ülkedeki ekonomik yapılanmanın, uygulanacak iktisat politikasının yönünü belirleyen bir “Misak-ı İktisadi” belirlendi. Bu Misak-ı İktisadi; yurt içi sanayi kurmayı ve geliştirmeyi amaçlayan, özel girişime öncelik veren ve mülkiyet haklarına saygılı bir ekonomik sistemi oluşturmayı amaç edindi.
İŞ BANKASI KURULDU
Mustafa Kemal Atatürk’ün kurduğu İş Bankası, 26 Ağustos 1924’te 1 milyon lira sermaye ile hayata geçti. Bankanın ilk genel müdürü kuruluşda aktif görev üstlenen Celal Bayar oldu.
AŞAR VERGİSİ KALDIRILDI
Aşar, Osmanlı İmparatorluğu'nun en önemli vergisiydi. Geleneksel olarak tarımsal ürünün yüzde 10'una eşit miktarda alınan bu vergi, sosyoekonomik yapının temel niteliğini oluşturmaktaydı.
1925’te aşar vergisi kaldırılınca yerine 1926 yılında başka vergiler yürürlüğe kondu.
TEŞVİK-İ SANAYİ KANUNU KABUL EDİLDİ
15 Mayıs 1927’de çıkarılan Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun amacı, milli sanayinin özendirilmesi, yeni sanayi işletmelerinin, yerli yabancı büyük çaplı sanayi işletmelerinin açılmasını, parasını işletme alışkanlığı olmayan Türk halkını birleştirerek toplu girişimlerde bulunmasını sağlamaktı.
ÂLİ İKTİSAT MECLİSİ KURULDU
Âli İktisat Meclisi 1927’te kurulmuş ve 24 üyeden oluştu. Meclis yaptırım gücü olmamasına rağmen üstlendiği görevler açısından dikkat çekici bir girişim oldu. Hayat pahalılığı, para ve gümrük politikasına, ödemeler dengesi konusuna ağırlık verdi. 1’inci Beş Yıllık Kalkınma Planı ardından işlevini kaybeden meclis, 1935 yılında kaldırıldı.