Eyüp Oyuncakları, Pera'da oyuncakçılar açılınca bitti

Tahta malzemeden el işçiliği ile geleneksel figürlere bağlı kalınarak yapılan Eyüp Oyuncakçıları, bir döneme damga vurduktan sonra yeni oyuncakçı dükkanları açılınca bir bir kapandı.
Eyüp Oyuncakları, Pera'da oyuncakçılar açılınca bitti

Oyuncak üretiminin olmadığı, yurt dışından getirme imkanının kısıtlı olduğu yıllarda gelişti Eyüp Oyuncakçılığı.


Aileler bu oyuncakları üretti ve sattılar. Maddi durumu iyi olan ailelerin kapıda kuyruk olduğu, siparişlere yetişilemelyen bir dönemden geçildi.

ZEKİ MÜREN OYUNCAK ALIP KİMSESİZLER YURDUNA GÖNDERİRDİ

"Anılarda Eyüp Tarihi" kitabında da belirtildiği gibi ünlüler bu dükkanlardan aldıkları oyuncakları çocuklara hediye etmeyi adet haline getirdiler. Zeki Müren'in düzenli olarak gelip, çuvallarla oyuncak satın alıp, kimsesiz çocuklara dağıtmasında olduğu gibi, bu gelenek hayatın merkezine oturdu.

EYÜP SEMTİ TESADÜFEN SEÇİLMEDİ

Oyuncak üretiminin kendine mesken olarak Eyüp’ü seçmesi tesadüfi değil. Eyüp’ün Osmanlı İmparatorluğu’nun gelişme dönemindeki rollerinden biri, devletin halkla ilişkiye geçtiği ideolojik ve simgesel tahta oturma (cülus), bağlılık yemini (biat), kılıç kuşanma törenlerinde, sünnet, doğum ve zafer kutlamalarında odaktı. Eyüp dinsel ve dinlenme amaçlı bir ziyaret ve konaklama mekanı; buna dayalı imalat ve ticaret (seramik, çanak-çömlek, oyuncak atölyeleri) işlevleri ile İstanbul’un Haliç çevresindeki mekansal yapılanmasında bir son nokta haline gelmişti.


Eyüp Oyuncakçılığı’nın bir de ekonomik olarak konumlanışı var. Eyüp Oyuncakları tamamıyla atık malzemenin değerlendirilmesi üzerine temellenmişti. Tahtakale’nin tahta artıkları ve sobacıların artık tenekeleri; Sütlüce Mezbahası’ndan atılan deri ve bağırsak fazlası; Kağıthane ile Alibeyköy derelerinin biriktirdiği kilin kullanılmasıyla, Eyüp Oyuncakları’nın temel malzemeleri elde edilmiş oluyordu. Bu üçgenin ortasında kalan Eyüp, özellikle sünnet merasiminin bir parçası olarak gelen potansiyel çocuk müşterilerini de bularak bir oyuncak sektörü merkezi oldu.

Fakat Eyüp Oyuncakları, özellikle 19. yüzyıl sonunda Pera’da açılan mağazalardaki oyuncaklarla rekabet edemedi. Zaten Eyüp Oyuncakları denen türün varoluş sebebi, malzemelerinin kısıtlı olmasıydı.

SANAYİ EYÜP'E DAYANINCA İLKİM DEĞİŞTİ

Ayrıca İstanbul’un gelişimi ve sanayileşmesi içerisinde yeni doğan ihtiyaçlarla Eyüp semtinin dönüşümü de bu zanaatın ortadan kalkmasına yol açan etkenlerden biridir. 1950 yıllarında Kartal, Bomonti ve Kağıthane’de çok sayıda sanayi kolu üretime başladı. 1957’de Başbakan Adnan Menderes’in Eyüp Bulvarı’nı açmasıyla meşhur Oyuncakçılar Çarşısı yok oldu.

GELENEK YAŞATILMAYA ÇALIŞILIYOR

Eyüp Belediyesi zaman zaman kurslar düzenleyerek bu geleneği yaşatmaya çalışıyor.