Poşetler ücretli olunca petrolden tasarruf sağlanacak

2019'da sona erecek marketlerde ücretsiz plastik poşet verilmesi uygulamasıyla 2025'te kişi başı sarf adedinin yıllık 40'a indirilmesi, böylece plastik kullanımının 180 bin ton azaltılması planlanıyor.
Poşetler ücretli olunca petrolden tasarruf sağlanacak

PETROL VE ELEKTRİK ENERJİSİ TASARRUFU

Market alışverişlerinde plastik poşetlerin 2019'da ücretli hale gelmesi, sadece çevre açısından değil ekonomik açıdan da birçok kazanım sağlayacak. Uygulamayla 2025 yılına gelindiğinde plastik üretimi için ithal edilen petrole harcanan 200-300 milyon liranın ülkenin cebinde kalması, bunları işlemek için ihtiyaç duyulan yıllık 1 milyon 250 bin konutun elektrik enerjisini karşılayabilecek enerjinin de tasarruf edilmesi bekleniyor.


PLASTİK POŞETLER HAYATIMIZA 1977’DE GİRDİ

1977'de alışveriş noktalarında, herkesin rahatlıkla bulabileceği, ortalama kullanım ömrü 15 dakikayı bulan plastik poşetler verilmeye başlanmıştı.

2019’DA KULLANIMI AZALTILIYOR

Marketlerde ücretsiz plastik poşet dönemini 2019'dan itibaren sona erdiren Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun teklifinin TBMM'de kabul edilmesi ile bunların en az 25 kuruşa satılması da karara bağlandı.

Her türlü mağazada alışveriş sonrası sorgusuz sualsiz verilen bu plastik poşetler, petrol bazlı polietilen maddesinden üretiliyor. Polietilen maddeler ise atık haline geldiğinde ekosistemdeki canlılar ve doğaya zararlı hale dönüşüyor. Dış ortam koşulları ve neme karşı direnç, esneklik ve üstün kimyasal dayanıklılık özelliklerinden dolayı tercih edilen plastik poşetlerin sadece yüzde 1'i geri dönüştürülebiliyor, yüzde 99'u ise binlerce yıl doğada kalabiliyor.


PLASTİK POŞETİN GERİ DÖNÜŞÜMÜ, ÜRETİMİNDEN DAHA MALİYETLİ

Bir ton plastik poşeti geri dönüştürmek, 4 bin dolardan fazla maliyet içerirken aynı miktarda yeni plastik poşet ise 35 dolar gibi bir ücret karşılığında satın alınabiliyor. Plastik poşetler hafif olmaları dolayısıyla, çöpe atılsa da rüzgarın etkisiyle su kaynaklarına, buralardaki canlılara ulaşabiliyor. Bunlar canlıların tüketimiyle besin zincirinin son halkası insana kadar rahatlıkla ulaşabiliyor.

DÜNYA'DA 60'DAN FAZLA ÜLKEDE UYGULANIYOR

Dünya genelinde 60'dan fazla ülkede, alışveriş poşetleri ücret karşılığında satılıyor. Bunlardan İsveç, Kanada, Finlandiya, İngiltere, Almanya, Fransa ve Japonya'da plastik poşetler ücret karşılığında temin edilirken Avustralya, Kamerun, Kenya gibi bazı ülkelerde kısmi veya tamamen yasak uygulanıyor.

Ayrıca gelişmiş ülkelerde yapılan ücretlendirme ve bilinçlendirme çalışmaları ile plastik poşet kullanımının yarı yarıya azaldığı da görülüyor. Avrupa Parlamentosu ise artan plastik kullanımına karşı 2015'te "plastik poşet direktifi"ni kabul etti. 50 mikronun altında bir duvar kalınlığına sahip plastik poşetlerin hedeflendiği direktif, hükümetlerin 2018 sonuna kadar plastik taşıma çantaları üzerinde bir vergi almasını ya da 2019 yılı sonuna kadar kişi başına ortalama 90 torbaya ve 2025 yılı sonuna kadar kişi başına 40 poşete düşürülmesini sağlayacak önlemlerin alınmasını gerektiriyor.

AB'DEKİ POŞET ÜCRETLERİ

Avrupa'da ise 23 ülke poşet başına 16 kuruş ile 6,73 lira aralığında ücret alınırken, bununla ilgili uygulama iki ülkede 2019'da başlayacak.

Avrupa Birliği ülkelerindeki plastik poşet ücretlendirmeleri şöyle:

Belçika'da 0,37 avro (2,19 lira), Bulgaristan'da 0,37 dolar (1,92 lira), Danimarka'da kilo başına 25,5 dolar (132,04 lira), Finlandiya ve Almanya'da 20 cent (1,04 lira), Macaristan ve Polonya'da 0,23 avro (1,35 lira), Malta'da 1,3 dolar (6,73 lira), biyobozunur poşet başına ise 0, 22 dolar (1,14 lira), Portekiz'de 10 cent (52 kuruş). Fiyatlandırma, İspanya'da ise otonom bölgelere göre değişiklik gösteriyor.

Avusturya'da gönüllü yasaklama ve tekrar kullanılabilir poşet satışı teşviki uygulanıyor. Bu ülkede poşet için belirlenen ücret 0,21 avro (1,24 lira) olurken, Estonya'da 30 cent-1 avro (1,50-5,89 lira), Yunanistan'da 0,4-0,7 avro (2,35-4,11 lira), İrlanda'da 22 cent (1,14 lira), Lüksemburg'da 3 cent 16 kuruş, Hollanda'da 0,25 avro (1,47 lira), Slovakya'da 5-6 cent (26-47 kuruş), Slovenya'da 0,20- 0,50 avro (1,18- 2,95 lira), İsveç'te 0,21-0,52 avro (1,24-3,06 lira), İngiltere ve İskoçya'da ise 5 pence (3,30 lira) alınıyor. Fransa'da bunun için 2-4 penny (1,32-2,64 lira) ödenirken bazı bölgelerde kısmi yasak da uygulanıyor.

Çekya'da fiyat, perakendeciler tarafından belirlenirken, Hırvatistan ve Letonya ücret almaya 2019'da başlayacak.

İTALYA’DA YASAK

İtalya'da, biyobozunur olanlar hariç marketlerde poşet kullanımı yasak. Litvanya'da 15-50 mikron arası poşetlerin satışı yasaklanırken, Romanya taslak kanun hazırlığı yapıyor. Buna göre 1 Temmuz 2019 itibarıyla naylon poşet satışı bu ülkede yasaklanacak.

PLASTİK KULLANIMININ 180 BİN TON AZALMASI PLANLANIYOR

Uygulanacak taban ücret 25 kuruştan az olmamak üzere, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından oluşturulacak komisyon aracılığıyla belirlenecek ve her yıl için güncellenecek.

SADECE MARKETLERE ZORUNLU, MANAVLARI KAPSAMIYOR

Ücret, sadece market kasalarında satılan poşetleri kapsayacak. Şimdilik manav reyonlarındaki poşetler sisteme dahil edilmeyecek. Plastik alışveriş torbaları için satış noktalarından alınan 25 kuruşun 15 kuruşu geri kazanım katılım payı olarak tahsil edilecek.

Plastik poşetleri ücretsiz verdiği tespit edilen satış noktalarına ise para cezası kesilecek.